ENTELEKTÜEL SERMAYE

Ekonomistlere göre temelde üç tür üretim faktörü vardır: toprak, emek ve sermaye. Günümüzde dikkatler daha az somut olan dördüncü bir faktör olan bilgiye dönmüştür. Entelektüel sermaye “bir işletmenin defter değeri ile piyasa değeri arasındaki fark” olarak tanımlanabilir. İşletmelerinin borsa değerlerinin, defter değerlerinden yüksek olmasını sağlayan en önemli faktör sahip olunan entelektüel sermayedir. Başka bir deyişle, entelektüel sermaye işletmenin “tüm yapabilirlik gücü” nü ifade eder. Bu yapabilirlik gücü de işletmede yüksek katma değeri yaratan maddi olmayan varlıklardan gelir. Maddi olmayan varlıklar olarak işletmede birçok değer sayılabilir. Ancak şüphesiz tüm bu değerlerin temelinde bilgi yatmaktadır. Dolayısıyla entelektüel sermayenin kaynağı da bilgidir. Ancak burada önemli olan sahip olunan bilginin doğru olarak kodlanıp paylaşılması ve artı değer yaratabilmesidir (Saruhan-Özdemir, 2004, 134-135).

Entelektüel Sermayenin Ölçümü

Ölçülemeyen performans iyileştirilemez. Bu nedenle bir işletmenin entelektüel sermayesinin değerini ölçmek için IC Derecelendirme (IC-Intellectual Capital Rating) adı altında bir araç geliştirilmiştir. Bu araç, kurumun maddi olmayan varlıklarının ölçülmesi ve tanımlanması, aynı zamanda kurumun rekabet gücünün optimizasyonunu sağlamak amacıyla oluşturulmuş bir yönetim aracıdır. IC Derecelendirme, şirketin maddi olmayan varlıklarına üç farklı açıdan bakmaktadır: etkinlik, risk ve yenilenme. Geleneksel muhasebeye, finansal yönetime ve ölçüme doğrultulan eleştirilerin çoğu; geçmişe bakarak geleceği tahmin etmeye çalıştığı yönündendir. IC Derecelendirme bu nedenle, ileriye bakan üç farklı perspektifi dikkate almaktadır. Organizasyonun mevcut etkinliğine bakmaya ek olarak model, kendini yenileme ve geliştirme yönündeki çabalarına ve becerilerine de bakmaktadır, ayrıca mevcut etkinliğin düşme riskleri de göz önünde bulundurulmaktadır. (Argüden, 2005, 22-23).

Etkinlik: Bir organizasyonun bugün ne kadar iyi işlediğine ve organizasyonun maddi olmayan varlıklarını mümkün olan en optimum şekilde kullanıp kullanmadığına bakar.

Risk: Bu araç, mevcut etkinliğe karşı görülebilecek tehditleri dikkate alır. Aynı zamanda bu tehditlerin gerçekleşme olasılığına da bakar. İnsan sermayesinde model, örneğin kilit çalışanların şirketten ayrılma olasılığına bakar. Eğer yüksekse, bu bir tehdit olarak kabul edilebilir fakat bu duyarlılığa da bağlıdır. Ayrılacak kişi, şirket için hayati önem taşıyan bilgi/deneyime sahipse risk daha yüksektir.

Yenilenme ve gelişim: Mevcut etkinliğin yenilenme ve geliştirilme çabalarına bakar. Burada model, yenilik ve ürün gelişimi, eğitim, çalışanların gelişimi gibi faktörlere eğilmektedir.